ارتحال آیت الله هاشمی رفسنجانی، که بحق باید او را یکی از ایراندوست ترین مسوولان جمهوری اسلامی شمرد، شوک بزرگی به جامعه ایران وارد کرد و اینک با رفتن او به دیار باقی، سه جایگاه مهم که از آن ایشان بود، خالی مانده است: ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام، عضویت در مجلس خبرگان رهبری و البته جایگاه ایشان در هدایت جریان اصلاح و اعتدال.

نخستین جای خالی با انتصاب فردی از سوی رهبر معظم انقلاب پر خواهد شد چه آن که طبق قانون اساسی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام را رهبری نظام تعیین می کنند.

دومین جای خالی، کرسی آیت الله هاشمی در مجلس خبرگان رهبری است. طبق ماده ۷۹ آیین نامه اجرایی قانون انتخابات مجلس خبرگان، باید در استان تهران انتخابات میاندوره ای برگزار شود تا نماینده جایگزین ایشان انتخاب شود. قطعاً مردم به احترام مردی که بیشترین رأی را در انتخابات خبرگان آورد، شخصی را جایگزین او خواهند کرد که در مسیر مصلحانه هاشمی گام بردارد، فردی مانند سید حسن خمینی یا نظیر او.

اما هاشمی جز این دو جایگاه حکومتی، یک جایگاه رفیع ملی نیز داشت و آن، جایگاه “ریش سفیدی و بزرگی جریان اصلاح و اعتدال” بود به ویژه در شرایطی که برخی رهبران این جریان، با محدودیت های متعددی مواجه بودند و هستند.

هر چند کسی نمی توان به لحاظ تاریخی و شخصیتی، جایگزین آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی شود ولی آتیه اندیشی حکم می کند نزدیک ترین شخص به لحاظ منش و تفکر، راه او را ادامه دهد و اصحاب اصلاح و اعتدال نیز با او همراه شوند چه آن که طی مسیر پرسنگلاخ و ناهموار پیش رو، بدون داشتن مرجعی که همه به او اعتماد کنند و در موارد اختلاف، به خاطر مصالح ملی نظر او را مقدم بر خویش دارند، اگر ناممکن نباشد، بسیار دشوار و پرهزینه خواهد بود.

مروری بر شخصیت های نزدیک به مرحوم آیت الله هاشمی، جای تردید باقی نمی گذارد که شبیه ترین شخص به او از لحاظ طرز تفکر و رویکردهای سیاسی و مدیریتی، کسی نیست جز “حسن روحانی” ، هم او که یار سالیان دراز هاشمی بود و زمانی که شورای نگهبان آیت الله را از حضور در عرصه انتخابات محروم کرد، هاشمی در معرفی روحانی به جای خود لحظه ای تردید نکرد و تمام قد پشت او ایستاد و این حمایت را تا آخرین روز حیاتش ادامه داد.
هر چند آیت الله هاشمی، شخصیت بی بدیلی بود اما از منظر عملگرایی سیاسی، باید روحانی را جایگزین او دانست و تمام قد پشت او ایستاد ؛ روح آیت الله نیز از این عقلگرایی و واقع بینی دوستدارانش حتماً شاد خواهد شد.